9 november was het zo ver, ik vertrok richting Dhamma Pajjota, het Belgische thuis van de Vipassana retraites. Tien dagen in stilte en ‘afzondering’ mediteren. Levensveranderende inzichten kreeg je daar, hoorde ik… Daarnaast probeer ik al een tijdje een meditatieroutine op te bouwen maar was daar nog weinig succesvol in. Hoewel ik er ook tegenop zag, keek ik er ook naar uit. Een nieuw avontuur!

Praktisch

De dagen waren strak ingedeeld. De gong ging om 4 uur ‘s nachts en je bracht je dag door met 10 uur mediteren, een lezing, twee maaltijden en een theepauze. Je moest je telefoon inleveren bij binnenkomst en ook boeken, schrijfgerei of muziek waren niet toegestaan. Je mocht op geen enkele manier met je medestudenten communiceren of zelfs oogcontact hebben. Mannen en vrouwen zijn strikt gescheiden: eigen paden, eetzalen en slaapgebouwen. Ook in de meditatiezaal zat er een flink gangpad tussen. Deze scheiding was ik eigenlijk wel blij mee, maar daar kom ik later op terug…

De meditatie

Er wordt gezegd dat Vipassana de meditatievorm is waarmee dé Boeddha zijn verlichting bereikte. Kort door de bocht train je je geest om bewust te worden van alles wat je in je lijf voelt. Eerst let je op overduidelijke gewaarwordingen als pijn, honger, kramp of de aanraking van kleding op je huid. Naar mate je geest scherper wordt, word je je bewust van veel subtielere tintelingen die je normaal helemaal niet voelt. Sommige gewaarwordingen zijn fijn, sommige niet en het belangrijkste is dat je daar gelijkmoedig(=reactieloos) bij blijft. Eigenlijk is het dus je lijf leren voelen en je daar dan niets van aantrekken.

Hoe dit je naar verlichting brengt? Goede vraag maar het voert te ver om dit nu uit te leggen… Google it…

Verveling

Ik was heel bang voor de verveling. Als ik een minuut moet wachten of niets te doen heb zit ik naar mijn telefoon te staren of heb ik tenminste muziek op staan. Een avond zonder internet in mijn oude huis vond ik al verschrikkelijk, laat staan 10 dagen! Het was dus opvallend om te merken dat ik me niet verveeld heb. De pauzes waren best lang en dan ging ik vaak gewoon slapen, maar toch… Mijn hoofd was voldoende vermaak.

“Ik had te weinig pijn”

Ik kan je vertellen: mensen zijn niet gemaakt om 10 uur per dag op een meditatiekussen te zitten. Ik was al lang blij dat op dag vijf mijn knieën van echt pijnlijk naar alleen nog maar oncomfortabel gingen. Maar toch, aan het eind van de dag wist je echt niet meer hoe je moest zitten. Tegelijk was de pijn ook een uitkomst; we moesten immers fysieke gewaarwordingen observeren. In de sporadische contactmomentjes met de leraar hoorde ik mijn buurman zeggen: “het observeren ging niet zo goed, ik zat eigenlijk best lekker en voelde niet zo veel in mijn lijf. Eigenlijk had ik te weinig pijn.” Dude…

Fixatie op eten

De meeste mensen weten wel dat ik van lekker eten hou. Mijn buikje is daar ook zeker het bewijs van en ik was bang hem niet te kunnen onderhouden. Ik schrok me dood toen we op de avond van aankomst alleen maar een bak soep en wat brood met beleg kregen. Na 1 kommetje soep waren de soepbakken leeg en ik nam aan dat het het enige was. Dat was mijn eerste zware moment.. Dit zou echt afzien worden…

Gelukkig viel het mee, de soep werd nog aangevuld en er was altijd meer dan genoeg te eten. Op de warme maaltijd van 11 uur (AM) moest ik het doen tot de volgende ochtend 6 uur! Toch heb ik weinig last van honger gehad. Ook ontdekte ik hoe vaak ik eigenlijk te veel eet. Doordat ik daar veel meer mindfull at, merkte ik eerder dat ik vol zat. Ook nu merk ik nog dat ik eerder voel dat ik vol zit en dus echt minder eet!

Gek hoofd

In die tien dagen had ik mijn gedachten eigenlijk niet nodig: geen problemen om op te lossen, niet nadenken over praktische zaken als boodschappen of sociale verplichtingen, geen plannen maken of enige andere doelbewuste activiteit. Toch heb ik er geen gedachten minder om gehad. Dat mijn hoofd een soort random-generator van gedachten is wist ik wel. Veel van mijn gedachten hebben weinig waarde. Dit werd alleen maar erger: ik heb allerlei herinneringen herleeft waar ik al jaren niet aan had gedacht en heb allerlei plannen bedacht voor wat ik allemaal wilde gaan doen (maar waarschijnlijk niet zal uitvoeren). Allemaal zonder enige intentie daartoe, het gebeurt gewoon…

Te detached

Ergens op dag 8 liep ik echt helemaal vast. Deze vorm van meditatie gaat over het loslaten van je gehechtheid. Het niet langer je verlangens achterna lopen of het vermijden van dingen waar je weerstand tegen hebt. Het idee is logisch: als je niets meer wilt en niets meer erg vindt, dan lijd je niet meer.

Alleen: ik ben van nature secundair. Ik reageer zelden impulsief, sterk emotioneel of heel enthousiast. Ik heb een soort natuurlijke detachment die ik niet altijd als positief ervaar. Het voelt vaak alsof het leven aan me voorbij trekt, in plaats van dat ik er onderdeel van ben. ik ben toeschouwer van mijn eigen leven. Het laatste jaar ben ik juist bezig met meer in het leven staan. Meer meemaken, voelen, de controle loslaten en me in relaties juist meer hechten.

Mijn beweging van het laatste jaar is dus eigenlijk meer die van attachment dan van detachment. Snap je mijn weerstand? De vragen die steeds opkwamen waren: wat blijft er dan over? In hoeverre leef ik dan nog? Hoe menselijk ben ik dan? Het doel van de 10daagse was dus weg en dat deed mijn concentratie geen goed. Daar heb ik toch bijna 2 dagen in vastgezeten.

Door mijn gebrek aan concentratie kon ik niet meer mediteren en was ik dus helemaal overgeleverd aan mijn gedachten… NIET FIJN!

Verslaafd aan denken

Ik ga het boek van Jan Geurtz weer eens uit de kast trekken. Ik ben wel echt denkverslaafd. Ok, je hoofd is gemaakt om problemen op te lossen. Best fijn maar erg jammer om te merken dat het ook problemen aanpakt die niet aan jou zijn, al (nagenoeg) opgelost zijn, eigenlijk geen probleem zijn of waar je al de conclusie hebt getrokken dat denken niet de oplossing is. Ik ben een paar keer praktisch in paniek geraakt omdat ik mezelf zo gek maakte en ik geen enkele manier had om mijn hoofd te kalmeren of af te leiden.

Eigenlijk mag je tijdens de retraite geen andere methoden gebruiken alleen dit was het moment dat wel ben gaan doen. Meditatie lukte niet en anders werd ik gek. Ik ben blij dat ik dit niet 10 jaar geleden heb gedaan, toen ik nog geen andere technieken tot mijn beschikking had…

Fixatie op vrouwen

Dat ik een vrouwenliefhebber wist ik al. Ik ben zo met mijn aandacht naar buiten en op vrouwen gericht dat ik vaak mezelf compleet voorbij loop. Eigenlijk dus fijn om een keer geen vrouwen te ontmoeten. Eindelijk de aandacht eens op mezelf. Dus de eerste vijf dagen hielt ik me keurig aan het voorschrift van niet naar vrouwen kijken. Daarna werd ik steeds soepeler en toen dag tien kwam, was ik alweer bezig met leuk zijn, opvallen en hopen dat ik contact kon krijgen met dat ene leuke meisje. Het was interessant om dat enorme contrast te ervaren…

Dag 10: weer praten

Op dag tien mochten we weer gaan praten. De hele ervaring om daar te zijn werd anders. Eten was ineens weer een sociale ervaring en niemand ging meer naar de facultatieve meditatiemomenten. Het was fijn om te kunnen delen met mensen die dezelfde week hadden meegemaakt. Ik had echt leuke kamergenoten en we hebben veel samen uitgewisseld. Het relativeert een hoop: ik was niet de enige die uren aan seksfantasieën heeft gehad op mijn kussen.

Conclusie

Ik merkte toen ik thuis kwam al hoe moeilijk het was om te delen over deze tien dagen. Het is zoiets als een kleur uitleggen aan een blinde. Het is een ervaring die nergens anders op lijkt. Daarom heeft dit verslag ook zo lang op zich laten wachten. Ik wist niet waar ik moest beginnen met vertellen…
Het gekke is dat ik dus niet echt een vruchtbare week heb gehad maar tegelijk wel nog een keer wil. Ik geloof niet zo in onthechting en toch ben ik blij met de techniek. Het blijft een grote paradox.

Ik ben geenszins volledig geweest en toch is dit mijn langste blog ooit. Dus als er nog vragen zijn, hoor ik ze graag. Ook herkenning of jouw ervaring vind ik leuk te lezen!